სპეციალური საჭიროების მქონე სტუდენტები საქართველოს უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებში: სასწავლო გარემოს შეფასება

Abstract

კვლევის მიზანია წარმოაჩინოს სპეციალური საჭიროების მქონე და ასეთის არ მქონე სტუდენტების ჯგუფების შედარებითი სურათი სწავლის, სასწავლო გარემოს, აგრეთვე, სწავლითა და აკადემიური მიღწევებით სტუდენტთა კმაყოფილების თვალსაზრისით. კვლევა ეყრდნობა ევროსოტუდენტი 8-ის საქართველოს ეროვნული კვლევის მონაცემთა ბაზას. კვლევის ინსტრუმენტს წარმოადგენდა ევროსტუდენტი 8-ის სტანდარტული თვითანგარიშის კითხვარს, რომლის ადმინისტრირებაც განხორცელდა ონლაინ 2021 წლის გაზაფხულის სემესტრში საქართველოს სხვადასხვა საგანმანათლებოლო დაწესებულებაში. კვლევის შერჩევისთვის გამოყენებულია 3207 ბაკალავრიატის სტუდენტის მონაცემები (1743 ქალი და 1464 კაცი), რომელთაგანაც 763 სტუდენტმა (490 ქალი და 272 კაცი) აღნიშნა სპეციალური საჭიროებების ქონა (ჯანმრთელობის გრძელვადიანი პრობლემები ან შეზღუდული შესაძლებლობები).

მონაცემები დამუშავდა SPSS-23 სტატისტიკური პროგრამით.

კვლევის შედეგად გამოვლინდა საქართველოს უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებში არსებული ტენდენციები, კერძოდ, სპეციალური საჭიროების მქონე სტუდენტები ასეთის არ მქონე სტუდენტებისგან განსხვავებით, გაცილებით უფრო ნაკლებ მოტივაციას და სასარგებლო უკუკავშირს იღებენ ლექტორებისგან; უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულება ნაკლებად ზრუნავს მათ აკადემიურ წარმატებასა და სოციალურ ინტეგრაციაზე; დაწესებულებასთან მათი მიკუთვნებულობისა და იდენტობის განცდა მცირეა. სპეციალური საჭიროების მქონე სტუდენტების უმეტესობა საკუთარ აკადემიურ მიღწევებს სხვა სტუდენტების მსგავსად აფასებს, თუმცა ისინი ადგილობრივ და საერთაშორისო შრომის ბაზარზე დასაქმების ნაკლებ შესაძლებლობას ხედავენ. მნიშვენლოვანი განსხვავებაა სპეციალური საჭიროების მქონე და არ მქონე სტუდენტების სასწავლო პროგრამით კმაყოფილებისა და ბედნიერების დონის მიხედვით, კერძოდ, სპეციალური საჭიროების მქონე სტუდენტებში სასწავლო პროგრამით კმაყოფილი და ბედნიერი სტუდენტების წილი მცირეა.

კვლევამ გამოავლინა, რომ სპეციალური საჭიროების მქონე სტუდენტები უფრო ხშირად გრძნობენ თავს იზოლირებულად როგორც კურსელებისა და მეგობრებისაგან, ასევე ლექტორებისა და ადმინისტრაციისგან, ვიდრე სპეციალური საჭიროების არ მქონე სტუდენტები.

აღსანიშავია ისიც, რომ საქართველოს უმაღლეს საგანმანათლებო დაწესებულებებში, ზოგადად, საკმაოდ მცირეა სტუდენტთა დისკრიმინაცია ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო, თუმცა, ასეთი გამოცდილების მქონე სტუდენტების წილი გაცილებით უფრო დიდია სპეციალური საჭიროების მქონე სტუდენტებში, ვიდრე სპეციალური საჭიროების არ მქონე სტუდენტებში.

კვლევის მიგნებები საინტერესო პლატფორმას ქმნის შემდგომი კვლევებისთვის ინკლუზიური განათლების მიმართულებით. კვლევის შედეგები, ასევე, საინტერესოა უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების სწავლის პოლიტიკის განვითარებისათვის