„მარსზე გამოთქმა არის ქართული...“ – გალაკტიონ ტაბიძე და ჰერბერტ უელსი

Abstract

სტატიაში განხილულია გალაკტიონ ტაბიძის ლექსი „ინგლისელს მწერალს...“, რომელიც 1928 წელს გამოქვეყნდა. ლექსი იუმორისტული ხასიათისაა და მისი ადრესატია ცნობილი ბრიტანელი მწერალი ჰერბერტ უელსი. გალაკტიონის ირონიის ობიექტია უელსის რომანი „პირველი ადამიანები მთვარეზე“. ლექსის მიხედვით, ჰერბერტ უელსის რომანში პლანეტა მარსი და მისი მაცხოვრებლები ქართულ ენაზე ლაპარაკობენ. მსგავსი რამ არ დასტურდება ჰერბერტ უელსის არც ამ და არც სხვა რომელიმე ნაწარმოებში. გალაკტიონის არქივის შესწავლისას ყურადღება მიიპყრო პოეტის ერთმა ჩანაწერმა, რომელშიც საუბარია მომავალში დედამიწაზე ერთი ენის ჰეგემონიის შესახებ. მე-20 საუკუნის 20-იან წლებში კომუნიზმის იდეოლოგებმა დაიწყეს ფიქრი იმ საკითხზე, თუ რომელი ენა შეიძლება ქცეულიყო საერთაშორისო ენად მსოფლიო პროლეტარული რევოლუციის მოხდენის შემთხვევაში. გალაკტიონის ჩანაწერიდან აშკარაა, რომ პოეტს აღელვებდა აღნიშნული საკითხი, როგორც ჭეშმარიტ პატრიოტს სურდა, რომ ქართულ ენას შეეძინა მსოფლიო ენის სტატუსი და მისი უნიკალურობის მეცნიერულ და პოეტურ დასაბუთებასაც ცდილობდა. პოეტის ამ კეთილშობილური სურვილით უნდა იყოს გამოწვეული ის ფაქტიც, რომ იგი ჰერბერტ უელსს მიაწერს აზრს, თითქოს ქართულ ენაზე უცხოპლანეტელებიც კი საუბრობენ. სწორედ ამ გზით, ირიბად, ცდილობს გალაკტიონი წარმოაჩინოს ქართული ენის მასშტაბურობა და განსაკუთრებულობა.

In the process of studying a literary work it is necessary to consider the archive materials of the writer. Particularly, in the case of referring to the poet possessing the miscellaneous creative inner world, such as Galaktion Tabidze. The poem “Addressing the English writer..” by Galaktion was published in 1928. It is a humorous poem, the addressee of which is a well-known British writer Herbert George Wells. The object of Galaktion’s irony is Wells’ novel “The First Men in the Moon.” The interesting point of the poem is the following: according to Galaktion’s poem, in Herbert Wells’ novel the inhabitants of the planet – Mars speak Georgian. However, this fact is not confirmed in this or any other literary writings of Herbert Wells. While studying the archive of Galaktion’s creative works the considerable attention was paid to one of the records in which the topic concerning the hegemony of a single language over the earth in the future was emerged. In the 20s of the 20th century the ideologists of communism started to consider the issue regarding the language which could have become the international language in case the world proletarian revolution had happened. Galaktion’s record clearly shows that the poet was concerned about the mentioned issue. He, as a true patriot, wanted the Georgian language to assume the status of the world language and even tried to substantiate its scientific and poetic uniqueness (e.g. the poem “Your book is…”) And this noble desire might have become the cause of the fact, that the idea, as if even aliens spoke Georgian, is attributed to Herbert Wells by Galaktion. The poet tries to present the magnitude and particularity of the Georgian language exactly in such an indirect way